Candelario Canul Pan: un hombre con más vidas que un gato | Candelario Canul Pan: juntúul máak asab ya’ab u kuxtal ti’ juntúul miis

Por Yuliet Natali Tuz Canul

Ilustración de Luis Cruces Gómez

Traducción por Sasil Sánchez

Mi abuelo, alias El Gordo, tiene 70 años y está lastimado debido a muchos accidentes. Su primer daño fue cuando era joven e iba con su moto a llevar a su novia mi abuela— al trabajo.

Cuando la dejó, un camión ciego lo mandó a volar varios metros. La sangre salía por todo su cuerpo: sus orejas, su nariz y cabeza estaban rotas. Mucho tiempo estuvo en coma. 

Él no estudió, no es licenciado ni tiene título, pero es bueno. Treinta años después de su primer accidente, se volteó con su mototaxi y estuvo hospitalizado otro rato. Luego tuvo otro ataque cuando llevó un borracho en su taxi y éste lo asaltó y le rompió otra vezla cabeza. 

Sigue bien. 

Desde entonces se ha volcado muchas veces, pero nunca nunca le pasa nada.

***

Uti’al Yuliet Natali Tuz Canul

In noole’, pa’at u k’aaba’ beey El Gordo, 70 u ja’abil, ts’o’okole’ seen ucha’an loob ti’ tumen ya’ab ba’alo’ob ts’o’ok u yúuchul ti’. Tu táankelemil ka’aj yáax úuch ba’al ti’, táan ka’ach u bin yéetel x ch’úupal máax yéetel ku biinsikubáaj –in chiich- te’e tu’ux ku meyajo’.  

Ka tu p’ataje’, jump’éel nojoch kiis buuts’e’ ma’ sáasil u yiche’ tu píikch’intaj náach kex jayp’éel meetro’ob. K’i’ik’ele’ tu kaxtaj u beel ichil u wíinkilale’ ka’aj jo’op’ u jóok’ol ti’: u xikino’ob, u ni’ yéetel u pool. Xáanchaj ti’ yaan ich koomae’.  

Leti’e’ ma’ xooknaji’, ma’ liisensiiadoi’ mina’an xan u ju’unil kaambal ti’, ba’ale’ ma’alo’ob xan. Lajun tu ka’a k’aal ja’abo’ob máanak yáax loob úuch ti’e’, ka’aj walk’aj yéetel u mototaaxi, le beetik yanchaj u yokol tuka’atéen tu kúuchil ts’akyaj jayp’éel k’iino’ob. Paach k’iine’, ka’alikil táan u biinsik juntúul kala’an tu taxie’, okolta’abij yéetel kacha’ab ti’ -tuka’atéen- u pool.

Láayli’ ma’alo’obe’.

Ba’ale’ ts’o’ok sajaytéen walk’ajak yéetel u kis buuts’, ts’o’okole’ ma’atech u yúuchul mixba’al ti’.

Other Articles

spot_img
spot_imgspot_img